sarajevska filharmonija

Historijat

Sarajevska filharmonija prvi je profesionalno organizovan simfonijski orkestar na području BiH, a svoje je korijene imala već u ansamblima koji su se formirali tokom austrougarske vladavine na tlu naše države. Od 1923. godine, postojanje ovog filharmonijskog orkestra u BiH predstavlja jedan od stubova muzičke kulture i instituciju muziciranja od fundamentalnog značaja za sarajevsku i bosanskohercegovačku sredinu. Brojeći decenije djelovanja u sredini gdje se društvena dešavanja nemilosrdno odražavaju na kulturne prilike, Filharmonija je nekoliko puta bila primorana iznova ispisivati stranice svoje historije.

Prve ideje o formiranju jednog profesionalnog ansambla u bosanskohercegovačkoj prijestolnici koji bi izvodio umjetničku muziku zapadnoevropskog tipa potekle su iz Oblasne muzičke škole. Tako je formiran Kvartet Filharmoničkog udruženja, koji je uglavnom bio sastavljen od nastavnika Oblasne muzičke škole. Članovi Kvarteta su bili Josip Hladek i dr. Josip Goldberg (violine), Jakov Sternberg (viola), Beluš Jungić (violončelo) i Klemens Menšik (klavir). Prvi koncert održan je 15. 04. 1920. godine u dvorani sarajevskog kina Imperijal. Ovi mali, ali značajni koraci vodili su do održavanja osnivačke skupštine Sarajevske filharmonije koja se desila 6. jula tri godine kasnije, a za prvog predsjednika imenovan je Bogdan Milanković. Pod krilaticom „što više i što bolje muzike“, organizacioni odbor je krenuo sa realizovanjem zadataka kako bi novoformirani ansambl što prije počeo sa aktivnostima. 

Prvi koncert održan je 24. oktobra 1923. godine. Solist na klaviru bio je Klemens Menšik, a dirigovali su Aleksandar Lukinić i Josip Rožđalovski. Na programu su bili Uvertira za operu Porin Vatroslava Lisinskog, Klavirski koncert u g molu Felixa Mendelssohn-Bartholdyja, te Druga simfonija Ludwiga van Beethovena. U periodu do 1941. godine, dirigenti su bili Beluš Jungić, Maks Unger, Aleksandar Lukinić, Josip Rožđalovski, Edo Křenek i Oskar Danon. U ovom periodu Filharmonija je obilježila godišnjice značajnih kompozitora kao što su stogodišnjica B. Smetane, F. Schuberta i Beethovena.

Sarajevska filharmonija, 1932. godina

Ninoslav Verber i Oskar Danon

Prvi koncert Sarajevske filharmonije poslije Drugog svjetskog rata održan je 20. oktobra 1948. godine, dirigovao je Oskar Danon, a solist je bio Antonio Janigro, violončelista iz Zagreba. Na programu su bile Uvertira za operu Ruslan i Ljudmila M. I. Glinke, Koncert za violončelo i orkestar A. Dvoraka, Šarka B. Smetane, Noć na Golom brdu M. Mussorgskog i Plesovi iz baleta Ohridska legenda S. Hristića. Politika rada Filharmonije u ovom periodu bila je da se prednost daje domaćim dirigentima, dok su manji broj koncerata dirigovali gostujući dirigenti. Direktori Filharmonije u ovom periodu su bili: Tihomir Mirić (1948–1973.), Teodor Romanić (1974–1976), Mirko Janjčić (1976–1984), Vladimir Maunagić (1984–1988), Miroslav Homen (1988–1989) i Ninoslav Verber (1989-1992). Sarajevskom filharmonijom su dirigovali Ivan Štajcer, Mladen Pozajić, Teodor Romanić, Miroslav Homen, Oskar Danon, Julio Marić, Dragiša Savić, Radivoj Spasić, Boris Papandopulo i brojni drugi. U odnosu na period djelovanja prije 1941. godine, Sarajevska filharmonija je značajno proširila svoj repertoar izvodeći djela ne samo stranih već i jugoslavenskih i bosanskohercegovačkih kompozitora. U vezi s tim, treba spomenuti vrlo plodnu saradnju sa Udruženjem kompozitora BiH zahvaljujući čemu su se na koncertnom repertoaru redovito nalazila djela domaćih autora.

Godina 1992. označila je početak agresije na Bosnu i Hercegovinu, te samim time i destrukciju svega što je građeno prethodnih decenija. Tako je i Sarajevska filharmonija prekinula sa radom na dvije godine i pri tome pretrpjela velike materijalne ali i ljudske gubitke. Svojevrsnu prekretnicu u radu Filharmonije predstavljao je koncert održan 19. juna 1994. godine kada su pod dirigentskom palicom velikog Zubina Mehte u razrušenoj Vijećnici izveli Mozartov Requiem. Kao solisti nastupili su Jose Carreras, Ruggero Raimondi, Cecilia Gasdia i Ildiko Komlosi. Iste godine Sarajevska filharmonija održava koncerte u Italiji, a narednih godina nižu se gostovanja u Austriji, Turskoj, Češkoj, Francuskoj, Švicarskoj i Italiji. Nakon završetka rata, Sarajevska filharmonija se u kadrovskom smislu obnavlja, a nastojanjima uprave na čijem su čelu bili Emir Nuhanović (1994–2008), a potom Samra Gulamović (od 2008), ostvareni su značajni nastupi u zemlji i inozemstvu.

Sarajevska filharmonija sa maestrom Zubinom Mehtom, 1994. godina

Veličanstvenim koncertom u olimpijskoj dvorani Zetra 11. oktobra 2008. godine, Sarajevska filharmonija je obilježila 85 godina postojanja i rada. Tom prilikom je izvedena popularna Carmina burana Carla Orffa pod dirigentskom palicom Julia Marića. Sarajevska filharmonija nastavlja težiti ka ciljevima postavljenim u začetku svoje djelatnosti, ostavši tako jedan od svjetionika bh. kulturne scene i svakako jedna od najvažnijih karika u lancu sarajevskog i bosanskohercegovačkog muzičkog života.

Skip to content